Sốc với tiền tệ

Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), năm 2011 đã kiểm soát được tổng phương tiện thanh toán tăng khoảng 10%, tốc độ tăng trưởng tín dụng tăng khoảng 12%; trong đó, ước tính đến thời điểm cuối năm, tín dụng VND tăng 10,2%; tín dụng ngoại tệ tăng 18,7%. Tín dụng đối với lĩnh vực sản xuất tăng 15,7%. Tín dụng đối với lĩnh vực phi sản xuất giảm 20%.

Từ tháng 9, lãi suất tái cấp vốn tăng lên 15%/năm và lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng tăng lên 16%/năm. Mặc dù trong tháng 10, lãi suất thị trường liên ngân hàng có áp lực tăng, nhưng tính đến ngày 14/12, lãi suất kỳ hạn qua đêm ở mức 14 - 14,5%/năm; 1 tuần ở mức 15 - 16%/năm; 2 tuần ở mức 16 - 17%/năm; 1 tháng ở mức 18 - 19%/năm.

Thị trường tiền tệ trong nước gay sốc cho DN và người dân

Trong 8 tháng đầu năm, lãi suất huy động và cho vay VND luôn ở mức cao, nhiều tổ chức tín dụng (TCTD) có lãi suất huy động thực tế trên 14%/năm thông qua việc "lách" các quy định của NHNN. Chi phí vốn cao đã đẩy lãi suất cho vay của các TCTD đối với các DN có thời điểm lên tới 28%/năm, khiến các DN đình trệ sản xuất.

Theo thống kê, có tới gần 50.000 DN đã phá sản, ngưng hoạt động hay sáp nhập trong năm 2011. Với việc tăng cường thanh tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm và các giải pháp khơi thông vốn, phần lớn NHTM đã thực hiện nghiêm túc trần lãi suất huy động.

Ở thời điểm cuối năm, các DN vừa và nhỏ vẫn phải chịu mức lãi suất trung bình 20 - 22%/năm. Nhiều ngân hàng đang trở lại cuộc chạy đua lãi suất và trần lãi suất huy động lại tiếp tục vượt 14%/năm.

Những tháng cuối năm 2011 được nhìn nhận là thời điểm cần thiết phải tiến hành tái cấu trúc hệ thống ngân hàng bởi tính thanh khoản của một số ngân hàng nhỏ có lúc đã chạm đáy nguy hiểm, đẩy lãi suất cho vay trên thị trường liên ngân hàng lên đến 30 - 40%/năm (bao gồm cả lãi phạt vì quá hạn).

Nhiều ngân hàng không còn cho vay tín chấp mà đòi hỏi phải có thế chấp, một sự việc không có tiền lệ và cho thấy lòng tin giữa các ngân hàng với nhau xuống tới mức báo động.

Tuy nhiên, điều "bất ngờ" thể hiện ở chỗ tiến trình tái cấu trúc đã được thực thi một cách mau lẹ. Đầu tháng 12/2011, NHNN đã hỗ trợ việc hợp nhất ba NHTM là Ficombank, TinNghiaBank và SCB. Một số ngân hàng cũng đang được đưa vào tầm ngắm đặc biệt của NHNN và thị trường trong quá trình tái cấu trúc...